Port za Hemioterapiju

 
Port-a-cath (ili samo port), je medicinski uređaj dizajniran za lak pristup venskom sistemu. Port za Hemioterapiju se postavlja ispod kože, i povezan je sa kateterom koji se plasira preko neke od magistralnih vena vrata ili grudnog koša do gornje šuplje vene koja se nalazi blizu srca. Nekada ukoliko je nemogućnost plasiranja zbog ranije tromboze ili obliteracije magistralnih vena vrata ili grudnog koša, onda je indikovano plasirati port -a- cath u površnu ili duboku femoralnu venu. Port ima široku lepezu primene, gde pre svega treba instaknuti:

• Intravensku primenu tečnosti.
• Transfuziju krvi.
• Hemioterapiju.
• Intravensku primenu antiobiotika .
• Uzorkovanje krvi.
• Primena intravenske suportivne ishrane.

Port-a-cath (Port za Hemioterapiju) se sastoji:

1. Telo porta- glavni deo gde se aplikuje terapija, izrađen od tkivnog inertnog materija (titanijum najčešće).
2. Septum- središnji silikonski teo titanijumskog dela porta, predstavlja mesto punkcije.
3. Kateter- silikonska ovalna cevčica koja se plasira u venu.



Ugradnju port je neophodno da obavi stručno obučen vaskularni hirurg. Sama procedura je bezbolna za pacijenta, a pacijent istog dana ide kući. Procedura postavljanja port traje između 45min do sat vremena. Najčešće se port postavlja u subklavijalnu venu, kao zbog njene anatomske pozicije tako i zbog tehničke izvodljivosti same procedure. Kako bi naši pacijenti imali što bolju predstavu šta podrazumeva ugradnja port u sledećem tekstu ćemo detaljno objasniti proceduru:

- Aplikovanje lokalnog anaestetika.
- Mali rez na koži u projekcije ispod spoja spoljne i srednje trećine klavikule.
- Potom se učini punkcija subklavijalne vene, uzimajući u obzir njen odnos sa subklavijalnom arterijom i nervom.
- Potom se vriši kanulacija vene.
- Produži se prethodni rez i pristupi se kreiranju potkožnog džepa u koji će se pozicionirati port.
- Učini se dilatacija vene.
- Plasiranje silikonskog katetera porta u venu .
- Konektovanje silkonske kanile i titanijumskog dela port.
- Nakon toga se učini fiksiranje porta za pektoralnu fasciju i pozicioniranje istog u ranije kreiranom potkožnom džepu.
- Potom se puntktira port, proveri funkcionalnost Sistema i učini konzerviranje istog rastvorom heparina ili specijalizovanim rastvorima (Tauralock, Citalock…).
- Šav rane, tolaeta i previjanje.
- Provera pozicije porta rendgenografijom.

Prva kontrola nakon plasiranja porta je nakon 2-3 dana, kada se verifikuje stanje rane, daju se upustva pacijentu za dalju negu. Skidanje konaca je 10 do 14 dana nakon intervencije.

Nakon plasiranja porta pacijent se odmah vraćaju normalni životnim aktivnstima, uz pridrzavanje saveta za izbegavanje ekstremnih fizičkih aktivnosti.

Prednosti sistema:

- Komforno uzorkovanje krvi, bez nepotrebnih bolnih punktiranja perifernih vena.
- Postizanje adekvatne koncetracije leka u krvi, kao i u ciljnim tkivima. Smatra se da nakon aplikovanja hemioterapije na perifernu venu koncetracija leka opadne za 30%, dok prilikom korišćenja port za hemioterapiju neophodna koncetracija leka je postignita u ciljnom organu.
- Čuvanje perifernih vena, koje nakon višekratnih aplikovanja hemiterapija budu izložene povećanom riziku od tromboze i obliteracija.
- Mogućnost punktiranja porta preko 2000 puta.
- Može se koristiti meseci ili godinama uz pravilno rukovanje.

Postoje različiti tipovi shodno nameni:

1. Jednolumenski port-a-cath – najčešći tip, koristi se za primenu jednog oblika intravenske terapije u isto vreme.
2. Dvolumenski Port A Cath Sistem - koristi se kod pacijenata kod kojih je pored intravenske primene medikamenata potrebna i primena totalne parenternalne ishrane ili nekog drugog oblika suportivne nutricije.
3. “Power” port-a- cath – rezervisan za onu populaciju pacijenata kod kojih je neophodno intravensko aplikovanje pod visokim pritiskom, kao što jerecimo aplikovanje kontrasta prilikom sprovođenja CT dijagnostike.

Svakako da port-a-cath predstavlja revolucionarni pristup savremenom lečenja onkoloških pacijenata, postoje i određene komplikacije koje se dešavaju tokom korišćenja istog:
- Prilikom nestručnog rukovanja može doći do tromboze samog silikonske kanile porta, što port čini nefunkcionalnim i predstavlja indikaciju za ekstrakciju istog. Ovde treba napomenuti da postavljanje dijagnoze nefunkcionalnosti porta treba da postavi adekvatno obučen vaskularni hirurg, uzimajući u obzir činjenicu da je nekada moguće ukloniti tromb iz lumena porta i “popraviti” ga na taj način, shodno vremenu trajanje nefunkcionalnosti.
- Infekcija operativne rane se javlja negde kod 2% pacijenata - uglavnom je to populacija izrazito imunospurimiranih pacijenata, sa lošim imunimodgovorom ili recimo pacijenti sa kožnim promena u regiji plasiranja porta kod kojih folikulitis može dovesti do infekcije potkoznog tkiva oko porta, kao i naravno pacijenti sa primarnom infekcijom operativnog mesta. Sve ovo zajedno čini port nefunkcionalni, potencijalnim žarištem sistemske infekcije i predstavlja indikaciju za njegovu ekstrakciju.
- Prilikom fizičke aktivnosti može doći do pomene pozicije porta, što može dovesti do nefunkcionalnsoti istog i potrebu za hiruškom repozicijom
- Kod određenih pacijenata je moguće prisustvo određene vrste nelagodnosti u ramenu ili leđima s obzirom na blizak anatomski odnost subklavijalne vene i nerva

Nega i održavanje porta

S obzirom da port predstavlja jednu vrstu trajnih intravenskih katetera njegovo vreme ekploatacije je višegodišnje, u literaturi je to opisano kao period od 2 do 6 godina, a praktično njegova ekploatacija može biti I višedecenijska uz poštovanja svim mera I principa pravilnog održavanja. S toga želimo da istaknemo neke osnovne postulate pravilne nege I održavanja porta.

Portom treba da rukuje adekvatno obučeno medicinsko osoblje kao bi se mogućnosti neadekvatnog i nestručnog rukovanja smanjila na minimum. Port se konzervira svaki put nakon korišćenja bilo da se radi o aplikovanju terapije ili puntkiranju porta radi vađenja krvi. Neophodno je inicijalno aspirirati krvi iz porta, iz dva razloga pre svega. Prvi se odnosi na poveru funkcionalnosti porta, a drugi kako bi se raniji konzervans koji je aplikovan odstranio iz porta, i izbeglo nepotrebno ubrizgavanje istog u pacijenta. Za konzerviranje mogu se koristiti specijalizovani rastvori koji postoje na tržištu koji port heparina sadrže i citratnu komponentu, ili samo rastvor heparina adekvatne koncetracije.

Za adekvatno funkcionisanje porta je važno izabrati adekvatnu kanilu sa punkiranje shodno mestu postavljanja porta, konstituciji pacijenta, stepenu gojasnost. Naša preporuka je da za puntiranje treba koristiti iglu za port promera 18G ili 19G dužine 20 mm ili 25mm.